Yazarlık Aforizmaları Acı ÇekmekAğlamakAkılAkılcılıkAşkBeden DiliBorçBuluşmaÇaresizlikÇocukÇocuklarCömertlikDekorDoğaDostlukDüşünmekDuygularEvlilikGeceGelecekGerçeklikGözlemGülümsemeGüzellikHayal GücüHayal KurmakHüzünİlhamİnsanİstanbulİyilikKaderKadınlarKaramsarlıkKarizmaKıskançlıkKokuKonuşmakManeviyatMimariMutlulukMüzikNot AlmakÖfkeÖlümOtelReklamRitüelRüyaSabırŞansSarhoşlukSavaşSenaryoSes TonuSevgiŞişmanlıkSoğukkanlılıkSoru SormakSosyal MedyaSosyallikŞüphecilikSuskunlukTavsiyeTecrübeToplumsal ÇevreTramvayUmutVedaYalanYalnızlıkYaratıcılıkYaşanmışlıklarYaşlılıkYazarlıkZamanZarafetZeka

Bu atma işlemi belki de sizin en gözde, en güzel, en hayran olunası cümlelerinizden ve paragraflarınızdan feragat etmeniz anlamına gelebilir. Bunları keserken ağlamanıza ve biraz yas tutmanıza müsaade var.

Taktiksel olarak, bence ilk taslakta kendinizi serbest bırakın ve yükleyebileceğinizi yükleyin – her şeyi anlatın, tüm gevezelikleri de içine koyun. Daha sonra yeniden gözden geçirirken, nelerin engel olduğunu, tekrarlandığını, hikayenizi yavaşlatıp kestiğini düşünün ve bunları çekip çıkarın. Neyin önemli olduğuna ne anlatıldığına karar verin, geriye yalnızca önemli olanlar kalana kadar kesip birleştirmeye devam edin. Cesurca atlayın

Anı yazarları sadece tek bir sesle, kendi sesleriyle yazarlar. Ne var ki anı yazılarındaki tüm insanlar yazarın istediği şeyleri dile getiriyorsa o halde duyduğumuz tek şey yine yazar olur -bitip tükenmeyen, inandırıcı olmayan bir monolog. Bazı kurmaca yazarları da aynı şeyi yapar. Karakterlerini, söylemek veya duymak istedikleri şeyler için sözcü olarak kullanırlar. Size kalan da herkesin birbirine benzer şekilde konuştuğu ve karakterlerin yazarın minik megafonları olduğu bir hikâye olur.

Tek başınıza çalışıyorsanız, yüksek sesle okuyun. Fısıldamayın, Sesli okuyun.

Hünerli yazarlar (hangi türde yazarlarsa yazsınlar) açıklamaların topaklanmasına müsaade etmez. Bilgileri parçalar, iyice öğütür ve sonra hikâyeyi inşa edecekleri tuğlalara dönüştürürler.

Kitabın sonuna vardığınızda bir sürü hayat yaşamış gibi hissediyorsunuz.

Sıfatlar ve zarflar; zenginleştirici, iyi ve besleyicidir. Renk, hayat ve samimiyet katarlar.

Paragraf meselesi de burada yer almalı; zira tıpkı cümle gibi o da anlatıyı bir bütün olarak sıralama ve birleştirmede temel bir unsurdur.

Öte yandan, neredeyse bütün sabahı burada öylece oturarak geçirdim, tıka basa fikirlerle ve imgelemlerle doluyum, doğru ritmi bulamadığımdan, hiçbirini yerinden oynatamıyorum. Aslında ritmin kendisi oldukça yoğun ve kelimelerden daha derine ulaşabiliyor. Bir bakış ya da bir duygu, bunlara uyabilecek kelimeleri bulmadan çok önce zihinde bu dalgayı yaratıyor.

Bir cümlenin altındaki esas görevi bir sonraki cümleye giden yolu açmaktır.

Kelimeleri düzgün kullanmak ahlaki bir mesele değil, toplumsal ve politik bir durumdur, genellikle sosyal sınıfın bir göstergesidir. Düzgün kullanım, dili belirli bir şekilde konuşan ve yazan insanlar tarafından belirlenir.

Nokta durma anlamına gelir bir süreliğine noktalı virgül duraklamayı ifade eder virgül ise kısaca durulacağını bildirir hem de gidişatta bir değişikliği ifade eder tire de bir duraklamadır bir cümle parçasını ötekinden ayırabilir.

Noktalama işaretleri, bir okuyucuya yazdıklarınızı nasıl duyacağını söyler. Noktalamanın amacı budur. Virgüller ve noktalar, bir cümlenin gramer yapısını ortaya çıkarır, cümlenin kulağa nasıl geldiğini göstererek, nerede durup dinleneceğimizi belirterek cümleyi kavramayı ve duyguları anlamayı sağlar.

Kurmacadaki isimleri ve bunları böyle anlamlı kılan seslerin üzerine düşünmek eğlenceli olabilir.

Yazdığınızı sesli okuyun, zira konuşmak ve duymak ritimdeki tuhaf yerleri ve hataları gösterecek, diyaloğu daha doğal ve canlı kılmanızı sağlayacaktır.

Alıştırma esnasında ürettiğiniz metinden az çok tatmin olana kadar çalıştıktan sonra, yazdığınızı bir kenara koyup ona tekrar bakmayı bir süreliğine kendinize yasaklayın. Pek çok yazarın mutabık kaldığı az sayıda şeyden biri de henüz bitirdiğimiz bir eser üzerindeki yargılarımıza güvenemeyeceğimizdir. Metnin kusurlarını ve güzelliklerini görebilmek için en az bir iki günlük gerçek bi ara verdikten sonra bakmak gerekir.

Yazar sesinizi bulmaya en iyi, kendi kendinize sessizce çalışarak yaklaşabilirsiniz…

Dostoyevski içindeki kötücül duyguları, örneğin öldürme isteğini Raskolnikof karakterine yükleyerek ruhunu teskin etmeyi denemiştir. Tolstoy, Anna Karenina'yı trenin önüne atarak uzun soluklu metnin içinde ruhsal rahatlama gerçekleştirir. Goethe, Werther'ini intihar ettirerek kendi intihar düşüncelerinden kurtulur.

Richard Wagner'in Parsifal'deki "Ancak yaralayan mızrak yarayı iyileştirir" sözünü "karadut lekesini sadece karadut yaprağının çıkardığı" sözüyle ilişkilendirip insanı ancak kaleme alınmış, filmleştirilmiş, sanata dökülmüş, kurgulanmış insan hayatlarının kurtaracağı teziyle de ilişkilendirebiliriz.

İnsan ebedi mutluluğu sanatın, felsefenin ve yazının yardımıyla arar.

Yazı, ancak böyle yazılabilir, böyle bir kesintisizlik içinde, ruh ve bedenin böylesine eksiksiz bir açılımıyla ancak.

Kafka'nın Yargı'yı sekiz saat içinde yazarken güncesinde dillendirdiği bu katharsis durumu aslında yazmanın hazzını ve zevkini en güzel anlatan alıntılardan biridir.

Öykü gözümün önünde gelişir, ben sanki öykünün içinde ilerlerken gösterdiğim müthiş çaba, duyduğum müthiş haz. (...) Nasıl her şey söylenebiliyor, nasıl her şey için, en yabancı esinler için bir büyük ateş içte hazırlanmış bekliyor ve esinler ateşte yok olup sonra yeniden diriliyor, nasıl pencerenin önü bir maviliğe bürünüyor. (...) Gece yarısı uçup giden yorgunluk.

Öykü gözümün önünde gelişir, ben sanki öykünün içinde ilerlerken gösterdiğim müthiş çaba, duyduğum müthiş haz. (...) Nasıl her şey söylenebiliyor, nasıl her şey için, en yabancı esinler için bir büyük ateş içte hazırlanmış bekliyor ve esinler ateşte yok olup sonra yeniden diriliyor, nasıl pencerenin önü bir maviliğe bürünüyor. (...) Gece yarısı uçup giden yorgunluk.

Kafka'nın. Gece ise ev ahalisi uykuya çekildiğinde onun yazma süreci başlar. Bu inziva, bu yalnızlık ve uzlet onun varlığını okşayan, tam da derinlerinde yer alan her neyse onları kâğıda dökmek için aradığı sessiz vakitlerdir. Yazı için her şekilde yalnız yaşayan ve bu ortamı bulan insanları kıskanır Kafka.

Hangi anlamda yazıyla meşgul oluyorsak olalım, yazının insan ruhunu iyileştiriciliği ile bir bağı var demektir. Yazıya merakı olan, yazıyla bir derdi olanın ruhu bir bardağa benzetilecek olursa okumalarından ya da yaşanmışlıklarından bu bardak bir gün dolar. Dolan ve artık taşan bu deneyimleri, duyguları, düşünceleri yazma zamanı gelmiş demektir. Yazma ihtiyacı hisseden, yazıya ihtiyaç duyan kişi yazıya yattığı ve yazıya yatma eylemi de içedönüş ve yalnız kalış gerektirdiğinden kendini de terapi etme, sağaltma imkânı bulmuş demektir.

Fildişi kulesi orasıdır. Nerede yazılırsa yazılsın, yazma yoluyla ruh nerede kendine bir yarık bulursa bulsun akmak, içini boşaltmak için, içte belki sıkıntıya dönecek Hurufi cerahati atmak için, içte insanlara mutluluk verecek gül bahçeleri derleyip bir yazı bütününe kavuşturmak için bunun bir rahatlama olduğu kesindir. Yazı rahatlatır.

Fildişi kulesi orasıdır. Nerede yazılırsa yazılsın, yazma yoluyla ruh nerede kendine bir yarık bulursa bulsun akmak, içini boşaltmak için, içte belki sıkıntıya dönecek Hurufi cerahati atmak için, içte insanlara mutluluk verecek gül bahçeleri derleyip bir yazı bütününe kavuşturmak için bunun bir rahatlama olduğu kesindir. Yazı rahatlatır.

Yazma, can simididir.

Hatta bir de kelime koklayan kurt köpekleri olmalı. El çantalarımızda taşıdığımız kelimeler arasında sınırdan geçiş yapamayacak olanlar varsa, koklayarak bulmalılar.

Kelimeler köşeli bir uçurtma gibi çıkıyor boğazımızdan. Kuyruğu uzun mu uzun bir uçurtma, git git bitmiyor.

Kelimeleri tane tane dilimde dolaştırıyorum. Tadına bakıyorum.

Yazıya da âşık olunur. Kişi severek ve tutkuyla yazar. Yaptığı işi o kadar benimser ki yazmadan yaşamayı düşünemez bile.

Yazmanın ilk formülü kişisel hınçlar ve hırslarla bağlantılıdır. Kimi yazarlar ve şairler kızgınlıktan, kırgınlıktan, hakkının yenildiği ya da kıymetinin yeterince bilinmediği saplantısından, bir konuda kimsenin kendileri kadar uzman olmadığı inancından yahut birilerine bir şeyler anlatma arzusundan, bazen de kavgadan, kavgacılıktan beslenir.

Harf özgürlük sever. Harf sonsuzluk sever. Kapılar, pencereler açık olsun ister. Püfür püfür essin yel. Dört bucak yedi iklim sonsuzluk ister kelimeler.

Harf özgürlük sever. Harf sonsuzluk sever. Kapılar, pencereler açık olsun ister. Püfür püfür essin yel. Dört bucak yedi iklim sonsuzluk ister kelimeler.

Biz” duygusuyla değil, “ben” dürtüsüyle yazar edebiyatçı. Kendini Tanrı zanneder.

Zira yazarlık, pek çok mesleğin aksine tek başına yürütülen bir uğraş. Ne bir ofis var ortada ne mesai saatleri, ne çalışma arkadaşları. Yazının insanı asosyalleştiren bir mayası var.

Lafı uzatmadan kullan. Kısa paragraflar kur. Hep canlı bir dili tercih et. Olumsuz değil, olumlu ifadeler seç.

Kelimeler en değerli varlığınız. Harfler inci topları gibi ışıldıyor parmaklarınızın arasında. Harflere mücevher muamelesi yapıyorsunuz.

Peki ya bir yazarın varisleri ne yapar? Onlar da bazen kelimeler için kapışırlar. Kiminin çıkardığı bölümleri kimi akrabalar geri koymak ister.

Pelet’nin çatısı altında kalsaydım, üç ay içinde gerçekçi çağdaş bir Fransız romanının olay örgüsü tam olarak hazırlanma sürecine girerdi. Çağdaş Fransız romanları uygulama ya da kuram olarak zevkime uygun değildir.

Romancılar kendilerine hiçbir zaman gerçek yaşamı incelemekten usanma izni vermemelidir. Bu görevi dikkatle ve özenle yerine getirirlerse, bize ışığın ve gölgenin canlı zıtlıklarıyla dalgalanmış daha az resim verir, erkek ve kadın kahramanlarını ender olarak coşkunun doruklarına çıkarırlar. Onları çaresizliğin derinliklerine daha da ender olarak gömerler.

Benim için roman yazmak, sarp kayalıkları tırnaklarımla tırmanıp, uzun süreli çetin mücadeleler sonucunda zirveye ulaşma eylemidir. Kendimi ya da kendime yenilmekten başka bir seçenek yoktur. Böylesi içsel bir imgeyi her zaman aklımda tutarak uzun yenmek romanlar yazabiliyorum.

Biz roman yazmaya çalıştığımızda, yani cümleleri kullanarak bir öyküyü ortaya çıkartmaya çalıştığımızda, insanlığın temelinde bulunan zehir gibi bir şeyi istemesek de çekip çıkarır, görünür kılarız. Yazarlar az çok bu zehre maruz kalır. Tehlikenin farkında olarak ustalıkla bu zehri etkisiz kılmak durumundadırlar. Bu zehir işin içine girmediği sürece, gerçek anlamda yaratıcılık eylemi ortaya konulamaz çünkü (tuhaf bir benzetmeyle söyleyeceğim, ama balon balığının zehirli kısmının aynı zamanda en lezzetli kısmı olmasıyla tıpatıp benzeyen bir durum galiba). Bunun, ne şekilde düşünürsek düşünelim, sağlıklı bir eylem olduğu söylenemez herhalde. Kısacası sanatsal eylem; özünde, ortaya çıkış şekline bakıldığında, sağlıksız, antisosyal unsurları bünyesinde barındırır. Ben bunu rahatlıkla kabul edebilirim. İşte bu yüzden yazarlar (sanatçılar) arasında gerçek yaşantısında toplumu dışlayan, hatta asosyal tavırlar içerisine giren insanlar az değildir. Bunu da anlayabilirim. Aynı zamanda böylesi bir durumu da asla reddetmeye kalkmam.

Fakat düşünüyorum da zaten mesleki açıdan bir roman yazarının birilerinin hoşuna gitmesi prensipte mümkün müdür?

Roman yazmak için gerekli ruhsal karmaşayı, çatışmayı bu ruhsal derinlikten çıkartabilmesi.

Romanla alay eden, ama yazmadan da edemeyen, kitaplarının orasına burasına tiyatro parçacıkları sıkıştıran…

Her yazarın, tıpkı biçimleri çarpıtan ressamlar gibi böyle bir hilesi vardır.

Yazarları bildiğimiz ama yazmadığımız şeyleri yazdıkları için severiz.

Yazarlara, kültüre şiddet uygulamayı alışkanlık edinmiş bir devlet.

Yazarlığın esinlenmekten çok çalışmakla ilgili bir iş olduğunu anlamış…

Edebiyat tarihinin tuhaf olgularından biri de iyimser yazarların, rahat bir maddi hayat sürmüş, hali vakti yerinde yazarlar arasından değil de, yoksulluk, parasızlık ve felaketlerle savaşmış yazarlar arasından daha çok çıkmasıdır.

Kemal Tahir’in cinsellik, matrak, alay, hikâye zevki ve günlük hayatın malzemesiyle yaptığı hiç de resmi olmayan bir konuşma diliyle seslendirerek kendi kendine çürütmesidir.

Bu yüzden “Kemal Tahir’in romanlarında sıkı kurulmuş olay örgüsünü ve gerçeklik duygusunu zedeleyen diyaloglar, gevezelikler vardır” demek yerine, “Kemal Tahir’in romanlarında keyifle yazdığı ve keyifle okunan diyaloglarının, gevezeliklerinin arasına hareketi hızlandıran olay örgüsü yerleştirilir.”

Şeküre’de annemden bir şeyler vardır elbette.

Her romanda, bunu ne kadar reddetsem de, en azından düşüncelerinin kıvamı, örgüsü ve dokusu olarak kendime yakın hissettiğim, benden bir çeşit kederler ve kararsızlıklar taşıyan bir kahraman vardır.

Ruhun etkilendiği yerlerde de benim akılcı denetimim var. Kitaplarım belki bu iki merkez arasındaki çekişme ve itişmeden oluşuyor.

Kendimi odama kapatıp içeride bir romancı yaratmaya çalışıyordum.

“Bir gün bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti!” bu cümleyle başlayan bir roman yazmayı hep istiyordum.

Bana, yazar olarak yalnız yazdığım onca yıldan sonra, küçük bir şeyi bir başkasıyla konuşarak, dostluk ederek yazma zevki tattırdı.

Benim bütün kitaplarım, bir önceki kitabımın içinden doğar.

Bir yanılsamadan çıktığımda, bu tasalar, dertler ruhumda derinlemesine iz bırakmışlardı. Bu yüzden kimlik dertleri benim için her zaman önemli oldu.

Beyaz Kale kültür ile savaş arasında haklı ilişkiler kurar.

Üstün olduğu düşünülen bir kültürle, bambaşka bir kültürden gelen iki insan arasındaki ilişkilerdir bu kitabın bir başka konusu.

Sessiz Ev’de yer alan gençlerin her biri bendim. Her birinde gençliğin ayrı ayrı ruh hallerini kurcaladım ve eğlendim.

Romanlarımda yakın geçmişten söz ediyorum. Çünkü anlattığım aileler bunu gerektiriyor… Bu aileleri ise, buna yakın çevrelerde yetiştiğim, bunlara benzeyen babaanneleri, amcaları tanıdığım için, bir ölçüde, peki, kolayıma geldiği için anlatıyorum.

Dille, kelimelerle oynayarak, düşüncenin yapısına koşut cümle yapısını araştırarak, bir cümleye değişik zamanları sıkıştırmak için uğraşarak.

Bu küçük durumdan sonra, 1934’lerde geçen bir roman yazmak istediğim için 1934’lere ilişkin okuma yapmak zorunda kaldım.

Şöyle ki, ben ilk kitabımı yazarken bir aile romanı yazmak istiyordum.

Onlarla birlikte yaşadım, artık istiyorum ki kendi başlarına yaşasınlar.

Yazarın hayal gücünün olağanüstü, parlak ve şaşaalı olması, tarihi ayrıntıların hepsine itibar etmese bile, kurduğu masalsı dünyanın içsel tutarlılığının tarihin renklerine dayanması… Sorular buralarda döner.

Yazarın, gerçeklerden sapabilme gücü, otoritesi ve yetkisinin sınırları neresidir?

Sizinle aynı dünyayı ve dili paylaşanların ne yaptıklarını iyice öğrenmeden, değişik bir yolculuğa bilinçle çıkamazsınız.

Elbette bunda insanın kendi bireysel düşüncelerinden korkup utanması gereken bir toplumda yaşıyor olmamızın payı büyük.

Yazmak, çok doğrudan, dolayımsız, kendiliğinden bir yaratıcı sürecidir.

Hayatımızı anlamlandırma ve bu anlamla hayatın içine güçle karışma işini de üstleniyor.

Bu yolculuk sırasında okuyucumu eğlendiririm, hayatın küçük ayrıntılarını, gölgelerini, herkesin gördüğü ama anlamlandıramadığı renkleri, küçük lekeleri gösteririm.

Roman bir sonuç göstermez benim için, bir ders de vermez. Ama bütün seslerin çatıştığı bir bölgedir ve çatışma sahasında güzellik ve açıklık kadar, karanlık ve kolay anlaşılmaz yerler de olacaktır.

Her zaman romanı kışkırtma yapmak, en olmadık, en uzak konulara, bölgelere kancalar atmak, karanlık köşeler yaratmak, şüpheler uyandırmak için mevcut inançların, önyargıların kabuğununun çatır çutur kırılabileceği bir alan olarak gördüm. Bu yüzden kitaplarımda benim görüşlerim her zaman arkada kalsın isterim ve görüşlerimin çelişkili olmasını severim. Çünkü benim için bir kitabı ayakta tutan şey, onun içindeki çatışmalardır.

Resimli romanlarda Türk köpekleri ya da Türkçeye çevrilmiş köpekler HAV der. Yabancı resimli romanlarda ise köpekler VAF derler.

Paranoyalarımı bugün başkasıyla paylaşma yolum, yöntemim elbette roman yazmaktır.

Romancılık kendini başkaları ile özdeşleştirebilmek, kendini dışarıdan görebilmek ve bütün insanlığa dağıtabilmek yeteneğidir bir anlamda.

Yazdıkça yeni şeyler öğrenirsiniz. Ve böylece yazdıkça zenginleşerek, öğrendikçe yazarak, geri dönüp giderek romanın ayrıntılarını zenginleştirip konuyu yayarak ilerlersiniz.

Elle yazıyorum. Kartuşlu dolma kalem kullanıyorum. Boş kartuşları da saklıyorum, tıpkı bir avcının boş kovanları saklaması gibi...

Biz yazarlar bir anlamda keşişizdir. Ama sonunda da sevilmek isteriz.

Senede 300 güne yakın çalışıyorum ve 170-180 sayfa yazıyorum. Demek ki ben aslında günde 0,75 sayfa yazıyorum.

İlk cümle? Bütün mesele odur işte… ilk cümleye başlayabilmek…

Bu cümleyi yazdıktan sonra genellikle ikincisi, üçüncüsü gelir. Sanki cümleler size kendilerini sunarlar.

Yazarlığın temel sırlarından biri yırtıp atmak, biraz daha iyi bir sayfaysa silip değiştirmektir.

Ama aslında o törenlerden çok, o törenlere boyun eğmek önemlidir. Yazarlıkta da benim dışarıdan saçma gözükebilecek törenlerim, alışkanlıklarım aslında beni bütün gün, sayfaya boyun eğmeye, yazıya hürmete sevk eder. Bir anlamda kendimi kurallarla döve döve, kendimi ite ite, terbiye ede ede yazar yapmışımdır. Böyle yazar olunur.

Yazarlık çok disiplinli bir iştir. Yüzlerce kuralınız olacak. Bunlar sizi çalışmaya itecek.

Bence sabah gazete okumak romancıya zararlıdır.

Yazacağım on-on bir romanın ayrıntıları ve yazmakta olduğum ve yazacağım roman sahnelerinden ayrıntılar, kelimeler, biçimsel buluşlar, oyunlar, birden inanılmaz bir yoğunluk ve hoşlukla aklımda cirit atmaya başlıyorlar. Büyük bir mutluluk ve kendine güven duygusu!

Yazarın yeri güneşin vurduğu yerlere yakın, ama serin ve gölgelik olmalı.

On iki civarı yazmaya başlarım ve akşama kadar yazarım. Ama asıl yazdığım dönem gece saat 23’le 04 arasıdır. Sabah dörtte yatarım.

Ondan memnunsanız eğer, yazı bütün dertleri halleder.

Yazdığım bütün kitaplar bir bütün teşkil ediyor ve bu bütün de benim ruhsal hayatıma tekabül ediyorsa, önemli olan budur.

Yazmak, yaşanmayan hayattan bir çeşit intikam almaktır.

Bir şeyler anlatmak istiyor, hikayelere şekil vermeye, derinden bir yerden ses getirmeye çalışıyoruz.

Yazarlık okura “bunu tam ben de söyleyecektim, ama o kadar çocuksu olamadım” dedirtebilme hüneridir.

Yazarlığın en güzel yanı, eğer yaratıcı yazarsanız bir çocuk gibi dünyayı unutabilmek, gönlünüzce eğlenebilirken kendinizi sorumsuz hissedebilmek, bildik dünyanın kurallarıyla oyuncaklarla oynar gibi oynayabilmek ve bütün bunları yaparken de aklınızın bir köşesiyle bu çocuksu ve özgür şenliğin arkasında daha sonra okuyanları bütünüyle bağlayacak derin bir sorumluluğun varlığını hissetmektir.

Her iki halde de içinizde “odana dön, masana otur” diyen bir ses vardır. Başkalarının yolunu bilmiyorum, benim gibiler böyle yazar olur. Bunun şiirin değil, düzyazının ve hikâye-romanın yolu olduğunu da seziyorum.

İyi yazabilmem için, iyi sıkılabilmem; iyi sıkılabilmem için de hayatın içine girmem gerekir.

Hayatta sıkıldığım şeyleri kitaplarımda çok iyi anlattığımı söylemişlerdir; mesela romanlarımda anlattığım bayram yemekleri.

Yirmi beş yıldır aşağı yukarı her gün on saatten olmak üzere bir odada, masamda yazıyorum. Ortaya çıkarabildiğim, yayımlayabildiğim miktar, bu yirmi beş yılda ortalama her gün yarım sayfadan da az.

Konu hakkında yansıtılan düşünceler o kitabın değerini belirler.

En büyük yazarların en iyi eserleri ya hiçbir şekilde karşılık beklemeden yazdıkları ya da karşılığında çok az para kazandıkları eserleridir.

Başlangıç olarak, iki yazar türü vardır: konu hatırına yazanlar ve yazın hatırına yazanlar. Bazı kişilerin insanlarla paylaşmaya değer düşünce ve deneyimleri varken, bazılarının da paraya ihtiyacı vardır ve yazarlar.

Tıpkı kitabınızdaki insanlar gibi konuşuyorsunuz.

Benim için roman yazmak, sarp kayalıkları tırnaklarımla tırmanıp, uzun süreli çetin mücadeleler sonucunda zirveye ulaşma eylemidir. Kendimi ya da kendime yenilmekten başka bir seçenek yoktur. Böylesi içsel bir imgeyi her zaman aklımda tutarak uzun yenmek romanlar yazabiliyorum.

Aynı zamanda koşmak konusunda kaleme aldığım bu denemeleri de zaman buldukça -bitir diye zorlayan yoktu ama- kararlı bir şekilde yazmaya devam ediyordum. Köyün suskun ve çalışkan demircisi gibi.

Fakat düşünüyorum da zaten mesleki açıdan bir roman yazarının birilerinin hoşuna gitmesi prensipte mümkün müdür?

Evrimsel psikologlar, yazma güdüsünün ve bunu yapma enerjisinin, başka insanlarda saldırganlık, hatta şiddet şeklini alabilen aynı adrenalin yükselmesiyle ateşlenen “savaş ya da kaç” tepkisinin yerine geçen bir durum olduğunu bile savunurlar.

Çünkü bu sözü her işitişimde, kendimi hayal gücüyle boşluktan hikayeler çıkaran yaratıcı bir romancı gibi değil, bir cemaat olarak hep birlikte paylaştığımız bir hayatı kaydeden bir tarihçi gibi hissederim.

Bir anda kendimi 1896’nın İstanbul’unda bir Osmanlı aydınının kafasının ve günlük dilinin içinde bulmanın mutluluğunu hissetmiştim.

Roman yazmak, kahramanın duyguları ve düşünceleriyle çevresindeki eşyaları birleştirmek, ikisini bir hamlede bir cümlede aynı anda görebilmektir.

Okurlar manzara dediğim şeyi, eşyaları, kelimeleri, konuşmaları, görünen her şeyi kahramanın duygularının bir parçası, uzantısı olarak görürler.

Başka romancılara göre daha çok plan yaptığımı, görece bir dikkatle kitabı bölümlere ayırıp tasarladığımı, okuduğum yazar biyografilerinden, hatıralardan ve tanıdığım romancılarla olan arkadaşça konuşmalarından çıkardım.

Bazı yazarlar kelimesel, bazı yazarlar görseldir.

Romancılığı, beni kendi görüş açımın dışına çıkmaya, başkası olmaya zorladığı için de çok seviyorum. Romancılığım sayesinde başkalarıyla özdeşleşerek, kendi dışıma çıkarak, kendime daha önce sahip olmadığım bir karakter edindim.

Romancı aynı anda ne kadar çok “saf” ve ne kadar çok “düşünceli” olabiliyorsa, o kadar iyi yazar.

Romancılık, bütün zorluklarına, gerektirdiği büyük emeğe rağmen, bana hep çok eğlenceli bir iş olarak göründü.

Bana ruhsal olarak benzesin benzemesin, yavaş yavaş hayal ederek ortaya çıkardığım kişilerle bütün gücümle özdeşleşmeye çalışırım ki, romanın içindeki dünyayı roman kişilerimin gözünden görebileyim.

Romancının her şeyden önce ilk ve asıl işi bir kahraman icat etmektir.

Bütün kitaplarıma, bütün kahramanlarıma farkında olmadan dağıttığım benim duyumsal deneyimlerdi.

Ayrıntıların netliği, açıklığı, güzelliği, tasvirin biz okurlarda uyandırdığı “evet, tam böyledir, işte bu,” duygusu ve metnin biz okurların hayalinde bu sahneyi canlandırtabilme gücünü sevmemiz, bir yazara hayranlık duymamızı sağlar.

Bazı yazarlar, romanlarını yazarken, kullandıkları teknikleri, kafalarıyla yaptıkları işlemleri ve hesaplamaları, roman sanatının kendilerine sunduğu vitesleri, el frenlerini ve düğmeleri kullandıklarını, hatta bunların yenilerini icat ettiklerini fark etmezler de, çok doğal bir şey yapıyormuş gibi sanki kendiliğinden yazarlar.

O zaman öğretmenle öğrenci arasında, romancının yazıya aktarmaktan çok mutlu olduğu o sevimli aşk sahneleri yaşanmaya başladı.

O günlerin ve özellikle de ortasında hikâyemizin başladığı 1672 yılının Ağustos ayının, isimlerini saydığımız bu iki kişiyle bağlantısı olmasa, yapacağımız birkaç satırlık açıklama fuzuli kabul edilebilirdi; ama en başında -daima daha ilk sayfadan keyif vadettiğimiz ve kendisine verdiğimiz sözü ilerleyen sayfalarda elimizden geldiğince tuttuğumuz eski dostumuza- okura, bu açıklamaların, hikâyemizin daha iyi anlaşılması açısından en az hikâyemizin dayandığı o büyük siyasi vakanın anlatılması kadar önem taşıdığını söylemek istiyoruz.

Diyelim bir roman kaleme alıyorsunuz fakat bir yere gitmiyor. Ya da bir karakter geliştirdiniz, ancak bir türlü istediğiniz gibi olmuyor. Elinizde yüzlerce sayfa var. Kıyamazsınız atmaya. Silemezsiniz. İnat edersiniz o yolda. Halbuki Marquez diyor ki, bazen 120 sayfa yazar, 80 sayfasından pat diye vazgeçerim. Geriye kalan o 40 sayfa, işte odur yazarı bir sonraki aşamaya taşıyacak olan tılsım. Ama o 80 sayfayı atmadan bu 40 sayfayı bulamazsınız. Ormanda yolunu kaybetmeden yolcu gibi dolanır durursunuz. Çemberler çize çize. Vazgeçebilmek insana netlik getirir. Zihnimizi, kalbimizi gereksiz karmaşadan arındırır. Bir berraklık kalır geride. Hüzünlü bir durgunluk. Ama bir o kadar sakin, alimane.

Gabriel Garcia Marquez en sevdiğim ve en dikkatli okuduğum yazarlar arasında oldu her zaman. Bende derin izi var. Bir söyleşisinde söylediği bir sözü hiç unutmam. Nasıl yazdığını soran bir gazeteciye şu cevabı verir: “Vazgeçerek!”

Okunup okunmadığının tek barometresidir korsan. Halkın dürüst ibresidir!

Harfleri ve kelimeleri çok ama çok sevmek, bir tek cümle için bazen bir saat düşünmek, ciddiyetle araştırma yapmak, ayrıntılara meftun olmak demektir.

Saatler, haftalar, aylar, seneler boyu aşkla, muhabbetle, özenle, sabırla, sebatla, tutkuyla didinmek, iğneyle kuyu kazar gibi satır satır, sayfa sayfa çalışmak çalışmak demektir.

Yazar ekseriya kovuğuna çekilir, kabuğunda salyangoz misali, mağarasında münzevi; bir hayal aleminde yaşar, zihninde hikayeler. Gerçek dünyadan, günlük hayattan ya kopuktur ya fersah fersah uzak. Asosyaldir, kendi kendine konuşur, kimse ona “deli” demez; çünkü etrafında kimse yoktur; fazla sosyalleşmez.

Ben de içinde mümkün mertebe az “ğ” geçen hikayeler yazmaya çalışıyorum.

Yoksa öyle bir şey mi roman yazmak? Hani bizler kalıcı eserler bırakmayı hedefliyoruz ama belki de tek yaptığımız suya yazı yazmak.

Ha bire mırıl mırıl romandan bahsediyor, evde roman konuşuyor, uykumda roman sayıklıyorum. Kitap bitene kadar bu her gün böyle. Kitap bittikten sonra hızla normalleşiyorum ama bir sonrakinde gene aynı şeyler oluyor.

Bilhassa romanın ivme kazandığı dönemeçlerde, o uzun mevsimlerde beynimin içinde yaşıyorum. Ara ara çıkıp dünyayı kokluyor, sonra sincap gibi gene kendi kovuğuma dönüyorum.

Ne vakit bir romanı bitirsem boşluğa yuvarlanıveririm. Meğer bir uçurum açılmış ruhumda, yazıya-edebiyata çekildiğim için tüm bu zaman zarfında, sessizce büyümüş, derinleşmiş, oraya düşerim.

Bu kitabı neden yazdım?

Delirmemek için. Veya tam tersine delirmek için.